سیستم مدیریت محتوا (CMS) چیست؟

سیستم مدیریت محتوا مخفف عبارت Content Management System می باشد. CMS که کار مدیریت محتوا را بر عهده دارد، یک نرم افزار روی سرور است و به مدیر سایت این امکان را می دهد تا محتوای سایت را بدون نیاز به طراحی مجدد سایت تغییر دهد. 

CMS  یا سیستم مدیریت محتوا چیست؟

در حقیقت، مدیر وب سایت تنها یک بار سیستم CMS را طراحی می کند و برنامه نویسی سایت و تعدادی قالب آماده برای صفحات را فراهم می کند و آن را روی سایت کاربر نصب می کند. کاربر به راحتی می تواند صفحات را کم یا اضافه و یا ویرایش نماید. 

در طراحی سایت استاتیک نیازی به استفاده از سیستم مدیریت محتوا نیست و تنها با ایجاد صفحات توسط HTML  یا سایر زبان های برنامه نویسی می توان سایت را طراحی کرد اما اگر طراحی سایت داینامیک مورد نیاز باشد، بایستی حتما از یک سیستم مدیریت محتوا استفاده شود. اهمیت سیستم مدیرت محتوا برای طراحی وب سایت به اندازه‌ای است که بعد از هاست و دامنه سایت جزء ملزومات اصلی برای این کار می باشد. میتوان برای کسب اطلاعات بیشتر محتوا تفاوت طراحی سایت استاتیک و داینامیک را مطالعه نمایید. 

در این مقاله با انواع سیستم های مدیریت محتوا و تعاریف هریک آشنا می شویم. همچنین ویژگی های اصلی آن ها را بیان کرده و مثال های بارزی برای آن ها می زنیم. برای آشنایی بیشتر با این مفاهیم این مقاله را دنبال کنید. 

انواع سیستم مدیریت محتوا

• سیستم مدیریت محتوای منبع باز یا Open Source
• سیستم مدیریت محتوای اشتراکی یا Software As A Service
• سیستم مدیریت محتوای اختصاصی یا Proprietary CMS

سیستم مدیریت محتوای منبع باز یا متن باز یا Open Source

سیستم مدیریت محتوا (CMS) متن باز یا اپن سورس نرم‌افزاری است برای ایجاد، مدیریت و تغییر محتوای دیجیتال. در سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز کدهای توسعه یافته به رایگان در اختیار کاربران قرار می گیرد تا به سلیقه و متناسب با نیاز در آنها دخل و تصرف کنند و آنچه که دقیقا در ذهن دارند توسعه دهند. به این معنی که کاربران می‌توانند به کد منبع آن‌ها دسترسی داشته باشند و آنها را مطابق با نیازهای خود سفارشی‌سازی کنند. 

ویژگی‌های سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز یا اپن سورس

برخی از ویژگی‌های سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز را می توان به این صورت برشمرد:

• دسترسی رایگان به کد منبع
• هزینه کمتر
• بروزرسانی‌ها و افزونه‌های وردپرس
• امنیت سایت 

1-دسترسی رایگان به کد منبع

کاربران می‌توانند به کد منبع دسترسی پیدا کرده و آن را مطابق با نیازهای خود تغییر دهند. این امکان انعطاف‌پذیری بالایی را فراهم می‌کند.

2-هزینه کمتر

اکثر سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز به صورت رایگان ارائه می‌شوند. کاربران تنها باید هزینه‌های مربوط به هاست و دامنه را پرداخت کنند.

3-بروزرسانی‌ها و افزونه‌ها

سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز دارای تعداد زیادی افزونه و بروزرسانی‌ها هستند که امکانات بیشتری را به سایت اضافه می‌کنند.

4-امنیت

با وجود اینکه برخی از سیستم‌های متن باز ممکن است آسیب‌پذیری‌های امنیتی داشته باشند، جامعه فعال توسعه‌دهندگان معمولاً به سرعت به این مشکلات پاسخ می‌دهند و به‌روزرسانی‌های امنیتی را منتشر می‌کنند.

استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز به کاربران امکان می‌دهد تا به راحتی و با هزینه کمتر وب‌سایت‌ها و برنامه‌های وب خود را مدیریت و توسعه دهند.

انواع سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز یا open source

برخی از محبوب‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوا متن باز عبارتند از:

• وردپرس (WordPress)
• جوملا (Joomla)
• دروپال (Dropal)
• دات نت نیوک (DotnetNuke) یا  DNN
• موجوپورتال (mojoPortal) 
• مگنتو (Magento)

1-وردپرس (WordPress)

وردپرس، یک سیستم مدیریت محتوای رایگان و متن باز است که هسته ی آن با زبان برنامه نویسی PHP نوشته شده است و از بانک اطلاعاتی MySQL برای ذخیره داده ها استفاده می کند.

وردپرس پرکاربردترین سیستم مدیریت محتوا در جهان است که برای وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌شود. از آنجایی که کار با وردپرس بسیار راحت است و نیاز به دانش خاصی ندارد امروزه طراحی سایت با وردپرس بسیار رایج است و بسیاری از سایت هایی که در اینترنت با آنها سر و کار دارید با استفاده از همین وردپرس طراحی شده اند.

2-جوملا (Joomla)

جوملا یکی از کامل ترین سیستم های مدیریت محتواست که با زبان برنامه نویسی PHP نوشته شده است و از بانک اطلاعاتی MySQL استفاده می کند.جوملا برای طراحی وب‌سایت‌های پیچیده‌تر مناسب است. تفاوت وردپرس و جوملا فقط در این مورد خلاصه نمیشود.

3-دروپال (Dropal)

دروپال، یک سیستم مدیریت محتوای رایگان است که مانند ورپرس و جوملا با زبان برنامه نویسی PHP نوشته شده است. این نرم افزار، یکی از محبوب ترین CMS ها می باشد و تعداد بسیار زیادی از شرکت های مطرح جهان در حال استفاده از آن می باشند.

دروپال برای وب‌سایت‌های بزرگ و پیچیده و برنامه‌های وب استفاده می‌شود.

4-دات نت نیوک (DotnetNuke) یا  DNN

DNN که مخفف عبارت DotNetNuke می باشد، یک سیستم مدیریت محتوای متن باز و مبتنی بر زبان برنامه نویسی ASP می باشد. این سیستم مدیریت محتوا به راحتی می تواند برای هر پلتفرمی از تلفن همراه سایت طراحی کند.

5-mojoPortal

یک سیستم مدیریت محتوا که بصورت متن باز و رایگان ارائه شده است و مبتنی بر زبان برنامه نویسی ASP می باشد. هدف این سیستم مدیریت محتوا ساده سازی فرآیند طراحی سایت است. در کل، تمرکز این سیستم مدیریت محتوا بر روی طراحی سایت بدون کد نویسی است

[MEDIA:images (1)]

سیستم مدیریت محتوای اشتراکی یا Software As A Service

این سیستم ها که به اختصار SAAS نیز نامیده می شوند شبیه سیستم های منبع باز هستند ولی برای استفاده از آنها باید اشتراک ماهانه یا سالانه خریداری شده و تعرفه های متناسب پرداخت شود. در این سیستم ها به کدها نیز دسترسی ندارید. 

سیستم مدیریت محتوای اختصاصی یا Proprietary CMS

یک سیستم مدیریت محتوای اختصاصی یک برنامه نرم افزاری مبتنی بر وب است که برای ایجاد، مدیریت و ویرایش محتوای دیجیتال در وب سایت ها استفاده می شود. برخلاف پلتفرم‌های CMS منبع باز، یک CMS اختصاصی توسط یک شرکت یا سازمان خاص، و برای یک برند یا یک سازمان خاص توسعه داده و نگهداری می‌شوند. در رابطه با CMS های اختصاصی می توان موارد زیر را بررسی کرد:

• هزینه
• دسترسی به کد منبع
• پشتیبانی و نگهداری
• سفارشی سازی و انعطاف پذیری
• امنیت

1-هزینه

برای استفاده از چنین سیستمی نیاز به خرید مجوز یا اشتراک دارید. هزینه ها هم بسته به سطح خدمات و ویژگی های ارائه شده متفاوت خواهند بود. اما تفاوت اصلی در استفاده از این سیستم ها نسبت به سیستم های منبع باز این است که سیستم های منبع باز معمولا به صورت رایگان در اختیار شماست ولی برای سیستم های مدیریت محتوای اختصاصی بایستی هزینه نسبتا بالایی بپردازید.

2-دسترسی به کد منبع

کد منبع یک CMS اختصاصی برای عموم در دسترس نیست و کاربران نمی توانند نرم افزار اصلی را بیش از گزینه های ارائه شده توسط ارائه دهنده سیستم تغییر دهند یا سفارشی کنند.

3-پشتیبانی و نگهداری

ارائه دهنده سیستم، وظیفه پشتیبانی رسمی، به روز رسانی و نگهداری سیستم را به عهده دارد. این ویژگی به درد مشتریانی میخورد که به دنبال خدمات مشتری قابل اعتماد و به روز رسانی منظم هستند ولی تمایلی به مدیریت این جنبه ها ندارند.

4-سفارشی سازی و انعطاف پذیری

CMSهای اختصاصی در مقایسه با سیستم های منبع باز معمولا محدودتر هستند. سفارشی سازی اغلب به آنچه ارائه دهنده سیستم اجازه می دهد محدود می شود.

5-امنیت

همانطور که وظیفه پشتیبانی و نگهداری سیستم به عهده ارائه دهنده است، تامین امنیت نیز در حیطه وظایف او قرار می گیرد. ارائه دهنده های CMSهای اختصاصی ویژگی های امنیتی قوی را به عنوان بخشی از پکیج خود ارائه می دهند و مسئولیت رسیدگی به آسیب پذیری های امنیتی و ارائه به روز رسانی ها هستند.

با وجود محدودیت‌های انعطاف‌پذیری و هزینه‌های بالاتر در مقایسه با سیستم های مدیریت منبع باز، کسب‌وکارها ممکن است متناسب با نیازهایشان یک CMS اختصاصی را برای پشتیبانی اختصاصی، قابلیت اطمینان و ویژگی‌های خاص انتخاب کنند.

امکانات و قابلیت های یک سیستم مدیریت محتوا

• مدیریت اطلاعات ارسال شده توسط کاربران
• امکان مدیریت محتوا و اطلاعات صفحات سایت به سادگی
• قابلیت چند زبانه بودن
• قابلیت ایجاد نقشه سایت داینامیک
• قابلیت ایجاد فرم به منظور دریافت اطلاعات کاربران
• امکان جستجو در مطالب سایت
• بهینه سازی تصاویر آپلود شده
• گزارش آمار بازدید از صفحات مختلف سایت
• قابلیت پشتیبانی از فرمت های مختلف اطلاعات شامل متن، تصویر، فایل و …

مزایای استفاده از سیستم مدیریت محتوا (CMS)

• ساده سازی فرآیند طراحی سایت
• اعمال تغییرات و ایجاد صفحات جدید در مدت زمان کمتر
• هدایت آسان تر کاربران به قسمت های مختلف
• امنیت بالا
• کاهش هزینه های نگه داری سایت
• قابلیت رشد و توسعه ساده تر سایت
• کاهش استفاده از محتوا و اطلاعات تکراری در سایت
• افزایش انعطاف پذیری سایت
• عدم نياز به تسلط به HTML
• مدیریت محتوا به صورت غیر متمرکز

ویژگی های یک سیستم مدیریت محتوای خوب

• محیط کاربری ساده
• چند کاربره بودن
• بالا بودن سرعت انتشار مطالب در سایت
• ویرایش راحت و آسان محتوا
• بهینه بودن برای موتورهای جستجو
• پشتیبانی از زبان فارسی
• URL های مبتنی بر سئو

سخن آخر

CMS  ابزار مناسبی برای تولید و مدیریت محتوای وب‌سایت ها فراهم می‌کند؛ بدون آنکه نیازی به مهارت‌های توسعه اختصاصی وب برای تولید یا مدیریت محتوا داشته باشید. نیازی به دانستن HTML، جاوا اسکریپت و یا دانش برنامه‌نویسی وب لازم برای ایجاد صفحات جدید یا ویرایش صفحات موجود در سایت نیست و تنها با چند کلیک ساده، یک سایت به سرعت آماده می‌شود. نرم‌افزار مدیریت محتوا یا Content Management System  برنامه‌ای است که به‌طور کامل از ایجاد، مدیریت و به‌روزرسانی یک وب‌سایت پشتیبانی می‌کند و تمام ابزارهای مورد نیاز برای مدیریت یک سایت را دارد. سیستم مدیریت محتوا دارای قابلیت مدیریت ساختار سایت، شیوه نمایش صفحات و ارتباط آن ها با منوها نیز می‌باشد.