عبارت تجربه کاربری یا User Experience در دنیای فناوری اطلاعات و طراحی، برای اولین بار توسط دکتر دونالد نورمن، یک محقق علمی مشهور، معرفی شد که اهمیت طراحی کاربر پسند را ارائه می داد. نورمن یکی از متخصصان رابط کاربری و طراحی محصول در شرکت اپل بود. او طراح تجربه کاربری را به این دلیل انتخاب کرد که معتقد بود (UX) به عنوان یک رویکرد جامع و چند بعدی برای طراحی محصولات دیجیتالی است.

طراحی تجربه کاربری (UX) چیست؟

تجربه کاربری (User Experience) یکی از عواملی است که در موفقیت یا شکست یک محصول یا خدمت تاثیر دارد و طراحی آن باید با نهایت دقت انجام شود. برای آشنایی با مفهوم کلی (UX) و مراحل اجرای آن در این صفحه از ایزی وب همراه ما باشید.

تاریخچه طراحی تجربه کاربری (UX)

عبارت تجربه کاربری یا User Experience در دنیای فناوری اطلاعات و طراحی، برای اولین بار توسط دکتر دونالد نورمن، یک محقق علمی مشهور، معرفی شد که اهمیت طراحی کاربر پسند را ارائه می داد. نورمن یکی از متخصصان رابط کاربری و طراحی محصول در شرکت اپل بود. او طراح تجربه کاربری را به این دلیل انتخاب کرد که معتقد بود (UX) به عنوان یک رویکرد جامع و چند بعدی برای طراحی محصولات دیجیتالی است.

مفهوم طراحی تجربه کاربری (UX)

طراحی تجربه کاربری (UX Design) به فرآیندی گفته می‌شود که طراحان با در‌نظر‌گرفتن نیاز‌ها، انتظارات و رفتار‌های کاربران محصولات دیجیتالی طراحی می‌کنند. به عبارت دیگر (UX) همان درک و تجربه کاربر از کار با یک سیستم تعاملی است. امروزه وب سایت ها و اپلیکیشن های کاربردی، هم زمان با پیشرفت تکنولوژی رشد و توسعه یافتند. در واقع موفقیت وب سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها همیشه با نگاه کاربران در ارتباط است.

تجربه کاربری احساسی است که مخاطب به هنگام برقراری ارتباط با یک سیستم به دست می آورد. این سیستم می تواند یک وب سایت، برنامه وب یا اپلیکیشن باشد. به طور کلی در مفاهیم مدرن، (UX) به عنوان رابط میان انسان و کامپیوتر تعریف می‌شود. محصولاتی و خدماتی که در این فرآیند تولید و ارائه می‌شوند، کاربردی و جذاب بوده و استفاده از آن‌ها راحت است.

در تجربه کاربری سه عامل مهم نقش دارد:

سامانه

ویژگی‌های فنی، ظاهری و عملکرد یک محصول، سیستم یا خدمت را شامل می‌شود.

کاربر

مواردی چون نیاز‌ها، اهداف، اولویت‌ها، انتظارات، توانایی‌ها و شخصیت یک فرد را دربر می‌گیرد.

زمینه استفاده

به محیط فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی که کاربر در آن با سامانه تعامل می‌کند، زمینه استفاده گفته می‌شود.

طراح تجربه کاربری (UX) کیست؟

طراح (UX) کسی است که در زمینه احساس و تجربه کاربران در ارتباط با سیستم تحقیق کرده و محصولی را طراحی می‌کند که مطابق با نیاز‌های استفاده کنندگان باشد. طراح تجربه کاربری با دید کلی نسبت به سایت و اپلیکیشن، این توانایی را دارد که اهداف کسب و کار را با نیازهای کاربر، به طور مستمر هم راستا سازد. مسئولیت‌های طراح تجربه کاربری به شرح زیر است:

• تحقیقات بازار و محصول
• خلق شخصیت و سناریو نویسی
• معماری اطلاعات
• ساخت وایرفریم
• نمونه سازی
• تست محصول

مهم ترین مهارت های یک طراح (UX) چیست؟

مهارت‌های یک طراح تجربه کاربری به دو گروه اصلی نرم و سخت تقسیم‌بندی می‌شوند. برای درک بهتر جزئیات، مطالب زیر را مطالعه کنید:

1-مهارت‌ های نرم

• کنجکاوی
• همدلی
• یادگیری مداوم در طراحی (UX)
• تفکر انتقادی طراح (UX)
• همکاری و ارتباطات

2-مهارت های سخت

• Wireframing (نقشه دو بعدی شامل اسکلت و ساختار وب سایت یا اپلیکیشن)
• طراحی بصری و UI
• نمونه سازی و آزمایش در طراحی (UX)
• تحقیق و تحلیل
• سازماندهی (معماری) اطلاعات
• طراحی (UX) برای توسعه

اجزای تجربه کاربری  (UX)کدام است؟

تجربه کاربری همان تصویر ذهنی یا خاطره‌ای است که از مشاهده یک محصول، سامانه یا سرویس در ذهن مخاطب نقش می‌بندد. در واقع (UX) طیف گسته‌ای از علوم، تخصص‌ها و توانایی‌ها را شامل می‌شود که در ادامه اجزای تشکیل دهنده آن را به صورت موردی آورده‌ایم:

• مهندسی برق lectrical Engineering
• ارگونومیک    Ergonomics
• رابطه انسان با کامپیوتر  Human Computer Interaction (HCI)
• رواشناسی  Psychology
• علوم شناختی  Cognitive Science
• عوامل انسانی  Human Factors  
• جامعه شناسی  Sociology
• مهندسی صدا Audio Engineering   
• طراحی صدا Sound Design
• طراحی تعاملی(IxD)          Interaction Design   
• طراحی شبیه سازی  Design Simulation
• مهندسی کاربردپذیری  Usability Engineering
• طراحی سناریو  Scenario Design
• طراحی موشن یا حرکتی  Motion Design
• طراحی اطلاعات  Information Design
• تجسم داده‌ها  DataVis
• طراحی خلاقانه یا ابتکاری  Invention Design
• طراحی رابط  Interface Design
• طراحی ناوبری  Navigation Design
• تجسم اطلاعات  InfoVis
• طراحی اپلیکیشن  Application Design
• نصب رسانه  Media Installations
• محیط تعاملی  Interactive Environments
• محاسبات فراگیر  Ubiquitous Computing
• کنترل‌ها Controls
• طراحی صنعتی  Industrial Design
• مهندسی مکانیک  Mechanical Engineering
• معماری  Architecture
• ترکیبی از معماری و فیلم  Spatial Experience
• نماد  Signage
• معماری اطلاعات  Information Architecture
• الزامات محتوا  Content Requirements
• مشخصات عملکردی  Functional Specifications
• بازاریابی  Marketing
• طراحی بصری  Visual Design
• تولید محتوا (متن، داده،گرافیک) (Content Creation (Text, Data, Graphics

مراحل طراحی تجربه کاربری (UX)

در مراحل تجربه کاربری مواردی چون تحلیل نیاز‌های کاربران، ایجاد رابط کاربری موثر و متناسب، تست و ارزیابی تجربه کاربری و بهبود مداوم آن دخیل هستند. مراحل طراحی (UX) جهت ایجاد تجربه کاربری مثبت و موثر برای کاربران در محصولات و خدمات دیجیتالی به شرح زیر است:

درک دردسر‌های مشتریان:

• از طریق مصاحبه
• با استفاده از نظرسنجی‌های آنلاین

1. تحلیل اطلاعات به دست آمده
2. تبیین استراتژی
3. ساخت پرسونا برای کاربران
4. طراحی کانسپت اولیه (نقشه سفر مشتری)
5. طراحی  وب سایت وایرفریم
6. ارزیابی و تست
7. طراحی نهایی

تجربه کاربری (UX) در مقایسه با رابط کاربری (UI)

(UX) و (UI) دو مفهموم مرتبط در طراحی محصولات دیجیتال هستند اما با هم متفاوت اند. طبق مطالب گفته شده تجربه (UX) مجموعه از احساسات، ادراک و رفتار‌های کاربران در زمان استفاده از محصولات و خدمات را شامل می‌شود. تجربه کاربری بر هدف و عملکرد محصول تمرکز دارد و سبب می‌شود یک کالا یا خدمت جذاب و کاربردی به نظر برسد. در مفهوم (UX) با تحقیق در بازار و شناسایی نیاز کاربران تلاش می‌شود محصولات حس خوشایندی در مصرف کنندگان ایجاد کند.

(UI) رابط کاربری به اجزای ظاهری محصول، احساس و تجربه کاربر مربوط می‌شود. رابط کاربری با دستگاه‌های دیجیتال، وب سایت‌ها و توانایی مردم در استفاده از محصولات و خدمات سروکار دارد. 

برای درک بهتر به  این مثال توجه کنید. در طراحی  سایت مواردی چون ساختاردهی منو، چیدمان صفحات، روند خرید محصول و جستجو مربوط به فرآیند (UX) است. فاکتور‌هایی مثل رنگ‌بندی، تایپوگرافی، طراحی دکمه‌ها و آیکون‌ها، انتخاب فونت و استفاده از تصاویر و ویدئو‌ها جزء امکانات (UX) محسوب می‌شود. برای طراحی (UX) و (UI) ابزار‌های مختلفی وجود دارد که محبوب‌ترین آن‌ها فیگما است و به صورت آنلاین کار می‌کند.

چند باور غلط در خصوص تجربه کاربری (UX)

یکی از رایج‌ترین باور‌ها در مورد (UX) این است که به نظر می‌رسد صرفا مربوط به ظاهر محصولات و خدمات است در حالی که تجربه کاربری به معنای طراحی تمام پروسه و ارتباط آن‌ها با همدیگر است. در ادامه به بررسی چند باور اشتباه در مورد تجربه کاربری (UX) می‌پردازیم:

• اصول زیبایی شناسی مهم نیستند
• کاربران برای جذب شدن به خرید محصول نیاز به صد‌ها ویژگی دارند
• طراحی محصولات و خدمات باید بر اساس داده‌ها و نظرات کاربران باشد
• طراحی باید خاص و منحصر به فرد باشد
• طراحی تجربه کاربری موفق تنها نیازمند داده‌ها و کارایی محتوایی است
• طراحی (UX) نیاز به سرمایه گذاری زیاد دارد
• طراحی (UX) انواع اپلیکیشن‌ها را هر طراح تجربه کاربری می‌تواند انجام دهد
• طراحی تجربه کاربری بسیار سریع به موفقیت منجر می‌شود
• متخصصان فعال در هر زمینه دقیقا می‌دانند مردم به چه محصول یا خدمتی نیاز دارند
• آسان‌ترین روش برای رسیدن به نتیجه مطلوب، کپی برداری از طراحی یک سرویس یا محصول پر‌طرفدار است

تاثیر ux   بر سئو (بهینه سازی ) سایت

1-ایجاد محتوا برای کاربر

در بهینه سازی سایت و تجربه کاربری، این مهم است که محتوای ایجاد شده متناسب با کاربران باشد. ایجاد کلمات کلیدی و تعداد آن ها و همچنین تعداد کاراکتر ها می تواند به عنوان بخشی  ازخدمات سئو  باشد؛ اما در کنار این موارد باید به تجربه کاربر نیز توجه کرد. ایجاد محتوایی که  باعث شود کاربر زمان بیشتری در وب سایت بماند بسیار مهم است. بنابراین سعی کنید از کلمات کلیدی به  اندازه کافی استفاده کنید و هدف از ایجاد محتوا فقط سئو نباشد. محتوا را به گونه ای ایجاد کنید که برای کاربر تازگی داشته باشد و شوق این را داشته باشد تا انتها مقاله را بخواند و از سایر مقالات نیز استفاده نماید.

2-تاثیر محتوای بصری بر تجربه کاربری

عامل مهم دیگری که می تواند به ux وب سایت کمک کند، می توان به محتوای بصری اشاره کرد. محتوای بصری علاوه بر تاثیر در تجربه کاربری سایت بر سئو سایت نیز تاثیرگذار است؛ زیرا با اضافه کردن تصاویر و فیلم می توان کلمات کلیدی را  با استفاده از ترفند های مشخص در محتوای بصری قرار داد. همچنین تجربه  نشان داده است کاربران علاقه بیشتری به محتوای بصری دارند و آن را بیشتر از محتوای متنی می پسندند و حاضر هستند زمان بیشتری را صرف آن کنند.

3-تاثیر طراحی درست سایت بر تجربه کاربری

زمانی که وب سایت به درستی طراحی شود؛ به طور مثال با تلفن های همراه سازگار باشد ( طراحی سایت ریسپانسیو باشد) به این معنا که یک سایت باید بتواند با انواع صفحه نمایش و انواع دستگاه های هوشمند مانند تبلت ها و... هماهنگ شود و کاربر برای مشاهده سایت به اسکرول کردن صفحات به چپ و راست نیازی نداشته باشد. یا ساختار منو ها، نقشه سایت، برچسب ها و... به درستی و زیبایی طراحی شده باشد، قطعا می تواند برای کاربر جذاب باشد و او را متقاعد کند که زمان بیشتری را در وب سایت صرف نماید.

4-تاثیر بهینه سازی سرعت سایت بر تجربه کاربری

سرعت سایت از گذشته تا به حال یکی از عوامل مهم در سئو سایت بوده است؛ زیرا کاربران علاقه ای ندارند که زمان زیادی وقت بگذارند تا صفحات سایت شما بارگذاری شود و به همین دلیل بعد از چند ثانیه منتظر ماندن به صفحه نتایج برمی گردند.  اگر سایت شما کند باشد و دیر بارگذاری شود، نه تنها رتبه خود را در نتایج موتورهای جستجو از دست می دهید، بلکه میزان سود دهی و فروش سایت تان نیز تا حد زیادی کاهش خواهد یافت. اگر شاهد این هستید که نرخ پرش یا Bounce Rate سایت تان در حال افزایش است و بازدید از سایت تان افت قابل ملاحظه ای دارد، علت آن کند بودن سایت شماست.

موارد مهم در سئوی داخلی سایت که برای موتورهای جست و جو اهمیت دارند، مانند نرخ پرش، زمان ماندگاری کاربر در سایت، سرعت بارگذاری سایت، لینک سازی داخلی و … با ایجاد یک تجربه کاری خوب برای کاربر قابل دستیابی هستند و اگر بتوانید برای کاربران ورودی سایت تان یک تجربه کاربری جامع و کامل طراحی کنید، می توانید به سرعت در نتایج موتورهای جستجو به جایگاه مناسبی دست یابید. معمولا این گونه کسب نتایج که به صورت طبیعی انجام می شود ماندگاری طولانی مدت خواهند داشت و به راحتی از دست نخواهند رفت.

کلام آخر

به عنوان نتیجه گیری لازم به ذکر این که فرآیند (UX) با این هدف انجام می‌شود که برای کاربران مفید، مطلوب، قابل استفاده و قابل اعتماد باشد. برای بهره‌مندی بیشتر از طراحی کاربری می‌توان از انجام پژوهش و تحلیل، ایجاد نمونه‌های اولیه و تست آن‌ها، اعمال بهبودی‌های لازم و ارزیابی مجدد کمک گرفت. عواملی چون رضایت، وفاداری، تبدیل، فروش، رتبه و سئو وب سایت در طراحی تجربه کاربری موفقیت آمیز تاثیر می‌گذارد.