پرتال چیست و طراحی پرتال (پورتال) به چه معناست؟

پرتال(پورتال) چیست؟

استفاده از کامپیوتر و اینترنت در سازمان‌های به روز، هر لحظه در حال افزایش است. یکی از معیارهای رشد و توسعه‌ی یک سازمان، استفاده از شبکه‌ی داخلی یا اینترانت است. از ابزارهای قابل استفاده در اینترانت، پورتال‌های سازمانی هستند. پرتال مفهومی فراتر از وب سایت دارد. در بسیاری از مواقع، مفهوم پرتال با مفهوم وب سایت اشتباه گرفته می شود؛ زیرا همانند وب سایت، پرتال نیز قابلیت تعامل با کاربران از طریق وب را دارد. در حقیقت یک پرتال(پورتال)، درگاه، دروازه یا مکانی است که انواع اطلاعات و اسناد مهم درون سازمانی و برون سازمانی را به صورت یکپارچه سازماندهی و مدیریت می کند و امکان ثبت، تغییر و مدیریت اطلاعات، اسناد، پرسنل و کاربران را به صورت جامع و به شیوه های گوناگون تحت وب و تحت شبکه های گوناگون دیگر مانند شبکه های اینترانت و... فراهم می نماید. در اصل، پرتال به مجموعه ای از وب سایت ها اطلاق می شود که وب سایت های کوچک داخلی برای همکاری های درون سازمانی و برون سازمانی را شامل می شود. پرتال پيچيدگي خدمات و اطلاعات را با ارائه يك رابط واحد براي كاربر تسهيل مي‌كند.

انواع پرتال (پورتال) بر حسب محتوا کدامند؟

پرتال های اطلاعاتی

پرتال های کاربردی

انواع پرتال (پورتال) بر حسب مخاطب کدامند؟

پرتال های افقی

پرتال های عمودی

انواع پرتال (پورتال) بر حسب ماهیت کدامند؟

• پرتال های شخصی
• پرتال های سازمانی
• پرتال های فرهنگی
• پرتال های خبری
• پرتال های دولتی
• پرتال های مشارکتی
• پرتال های بورس
• پرتال های پزشکی و بهداشتی
• پرتال های جستجو
• پرتال های مناقصه و مزایده
• پرتال های هاست دار
• پرتال های تخصصی و عمومی
• پرتال های مخصوص یک دامنه

ویژگی ها و قابلیت های تخصصی پرتال ها کدامند؟

• امکان شخصی سازی اطلاعات و کاربری های پرتال بر حسب نیاز کاربر
• ارائه سیستم های جستجو و دایرکتوری جهت دسترسی سریع به اطلاعات
• امکان شخصی سازی ظاهر و ساختار پرتال به ازای هر کاربر
• ارائه ساز و کارهای مدیریت اطلاعات به مدیران پرتال
• ارائه راهکارهایی به مدیران پرتال جهت پاسخگویی به نیازهای افراد مختلف
• امکان ارائه سرویس های متداول در اینترنت
• امکان یکپارچه سازی اطلاعات و ارتباط بین داده های سازمانی و برون سازمانی
• عدم وابسته بودن به انواع پلتفرم، سیستم عامل و مرورگر های مختلف
• امکان برقراری ارتباط با منابع خارج از پرتال جهت دریافت اطلاعات
• ارائه ابزارهایی جهت تولید و توسعه مطالب
• و...

اجزای فنی پرتال (پورتال) کدامند؟

Application Server  

اغلب Application Server تحت J2EE هستند و جهت توسعه و ارائه پرتال امکانات لازم را در اختیار کاربران قرار می دهند.

Taxonomy

Taxonomy  جهت دسته بندی داده ها مورد استفاده قرار می گیرد. بدین ترتیب که فایل ها را گرفته و آن ها را به منابع اطلاعاتی که قابل جستجو، حدف و ویرایش توسط کاربر، تبدیل می کند.

Crawler

فرآیندی است که به طور خودکار و یا طبق یک برنامه تعیین شده، بخش هایی از سایت ها را می خواند.

Port let

پورتلت (Port let) یک web component است که در اصل عنصر سازنده پورتال به حساب می آید. در واقع، رابط بین کاربر و منبع اطلاعات است که درخواست کاربر را دریافت کرده و با توجه به مطلب درخواست شده،‌ صفحه موردنظر را نمایش می دهد. اطلاعاتی که توسط پورتلت ساخته می شود، Fragment  نامیده می شود که به یکی از زبان های HTML ، XHTML  و یا WML نوشته شده است . Fragment هر پورتلت برای پورتلت های دیگر قابل استفاده می شود.

Categorization Engine

مسئولیت مرتب سازی اطلاعات را انجام می دهد. این مرتب سازی ممکن است بر اساس محتویات مستندات، قوانین مشخص شده برای مرتب سازی، فیلترها و ضوابط جستجو باشد.

Filter

فیلترها برای مشخص کردن فایل های درون فولدرهای Taxonomy و یا نتایج جستجو، مورد استفاده قرار می گیرند.

Index

مجموعه ای از اطلاعات که سرعت درخواست و بازیابی اطلاعات را افزایش می دهند. Indexها ترکیبی از full-text index  برای مستندات و Metadata repository برای محتوای فایل ها می باشند.

Virtual Card

در Index و Metadata repository به ازای هر یک از مستندات و یا هر بخشی از آن یک virtual card وجود دارد. Virtual Card شامل آدرس فیزیکی مستندات و یا محتویات آن ها می باشد. علاوه براین Virtual Card دارای مقادیر چند فیلد از Metadata می باشد. در حقیقت Virtual Card نماد مستندات در پرتال می باشد.

User Profiles

 هر کاربری که با پرتال کار می کند اطلاعاتش در آن ذخیره می شود. این اطلاعات در User Profile قرار می گیرند. هر یک از port let های پرتال نیز به این اطلاعات دسترسی دارند و صفحات را بر حسب این اطلاعات پیکربندی می کنند تا متناسب با خواست کاربر باشد .

Content Management System

 اغلب پرتال های سازمانی دارای بخشی تحت عنوان "مدیریت محتوا" هستند. کاربرانی که به این بخش دسترسی دارند می توانند اطلاعات جدیدی وارد پرتال کنند و یا اطلاعات را ویرایش نمایند.

Development Standards and Protocols

شناخت استاندارد هایی که برای پرتال مورد استفاده قرار می گیرند، مهمترین گام توسعه پرتال است.

XML

 زبانی که برای نمایش اغلب داده ها می توان استفاده کرد. این زبان شباهت زیادی به HTML دارد با این تفاوت که XML برای انتقال داده ها مورد استفاده قرار می گیرد.

مزایای طراحی پرتال (پورتال) چیست؟

• طبقه بندی کردن اطلاعات و دسترسی آسان به آن ها
• امنیت بالای اطلاعات
• قراردهی سرویس های اصلی و فرعی برای کاربر
• امکان جستجوی اطلاعات و نمایش آن ها براساس فرمت دلخواه مانند گزارش، تحلیل و غیره
• امکان گفتگو و چت آنلاین
• امکان دانلود با فرمت های مختلف
• امکان ارسال اخبار
• امکان ارسال پیام به روش های مختلف مانند ایمیل، عکس، متن و غیره
• راه اندازی و نصب آسان
• استفاده از پرتال در هر زمان و مکان ( بدون محدودیت زمانی و مکانی)
• انجام امور تمامی خدمات توسط خود کاربر

انواع پورتال

سه نوع پرتال(پورتال)  اصلی وجود دارد که عبارتند از پرتال های اکسترانت، پرتال های اینترانت و پرتال های اینترنتی. تفاوت های بین این پرتال ها در ادامه توضیح داده خواهد شد:

اینترانت

اینترانت یک پرتال داخلی و امن است که به طور معمول درون یک سازمان یا کسب و کار استفاده می شود. این نوع پرتال با هدف تشویق کارکنان بهاشتراک گذاری محتوا و همکاری واقعی میان کارکنان یک سازمان، طراحی می شود. کسانی که از اینترانت استفاده می کنند، معمولا شامل تصمیم گیرندگان، کارمندان و گروه های کاری هستند. اینترنت ها بیشتر شامل محتوای سازمانی، داده های کسب و کار، منابع داده تحت وب، خط مشی های شرکت، اخبار و رویدادهای شرکت هستند.

اکسترانت

این نوع پرتال ها در بسیاری از موارد به اینترانت کمک می کنند و یک دروازه به یک پرتال امن هستند. تفاوت اصلی این پرتال ها این است که معمولا توسط کارمندان برای برقراری ارتباط با دفاتر، مشتریان و یا شرکای سازمان استفاده می شوند که بر داده های خاص کسب و کار تکیه دارند.

اینترنت (عمومی)

یک پرتال اینترنتی کاملا متفاوت از دو نوع پرتال دیگر است. این نوع پرتال ها برای عموم طراحی می شوند و معمولا توسط مخاطبان اینترنت، مشترکین محتوا و مشترکین خدمات استفاده می شوند. عناصر اصلی پرتال های اینترنتی شامل اخبار، محتوای رسانه ای، محتوای وب، محتواهای قابل دانلود، مشخصات کاربر، کاتالوگ محصولات، سفارش آنلاین خدمات، پرداخت آنلاین و صورت حساب، ابزار تعامل اجتماعی و ثبت نام است.

دسته بندی پرتال ها بر حسب چگونگی پاسخگویی به نیاز کاربران به صورت زیر است:

پرتال های B2C (BUSINESS TO CUSTOMER PORTAL)

این نوع پرتال (پورتال)، دسترسی مستقیم مصرف کننده را به مجموعه وسیعی از اطلاعات و خدمات فراهم می کند. طراحی این نوع از پرتال ها معمولا با هدف برقراری ارتباط با مشتریان (CRM)  صورت می‌پذیرد و اطلاعات وسیعی از کسب کار را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. بخش پشتیبانی مشتریان در این پرتال ها قرار می گیرد و همچنین اطلاعاتی همچون راهنمای استفاده از محصولات، وضعیت سفارش مشتری، پرداخت فاکتورها و... نیز در این نوع پرتال به مشتریان ارائه می شود. پرتال های B2C نیازهای مشتریان (مصرف کنندگان) را پاسخ می دهند؛ بنابراین طراحی این نوع پرتال به سازمان ها و کسب و کارهایی که ارتباط با مشتری برای آن ها حائز اهمیت است، پیشنهاد می گردد.

پرتال های B2B (BUSINESS TO BUSINESS PORTAL)

در این نوع پرتال اطلاعات لازم برای تولید کنندگان، تهیه کنندگان، نمایندگی ها و همچنین توزیع کنندگان، به گونه ای مناسب و دسته بندی شده جمع آوری و در اختیار آنان قرار می گیرد. این نوع پرتال در زنجیره مدیریت منابع شکل می یابد. پرتال های B2B جهت ارتباط مدیران با نمایندگان و عوامل فروش طراحی می شوند و اطلاعاتی همچون صدور فاکتور، سفارش خرید، چک کردن موجودی ها و ... را در اختیار تولیدکنندگان، تهیه کنندگان، نمایندگی ها و توزیع کنندگان قرار می دهند. پرتال های B2B به یکپارچه سازی اطلاعات سازمان کمک می کند.

پرتال های B2E (BUSINESS TO EMPLOYEE)

این نوع پرتال ها با عنوان پرتال های اینترانتی شناخته می شوند و به منظور تجمیع، انتشار و به اشتراک گذاری اطلاعات و خدمات به پرسنل یک سازمان ایجاد می شوند. این پرتال ها معمولا مواردی از قبیل گزارش های کاری، اخبار شرکت، اطلاعات فنی و سخت افزاری و اطلاعات داخلی شرکت یا سازمان را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. پرتال‌های B2E این امکان را به کارکنان یک سازمان می‌دهند تا از طریق چت و گروه های گفتگو با یکدیگر در تماس بوده و با یکدیگر همکاری کنند.